روش های احیاء (پاکسازی) آبخوان های آلوده - بخش چهارم

پاکسازی زیستی  (Bioremediation) 

 

کاربرد عملی واکنش های تجزیه زیستی (Biodegradation) در پاکسازی مناطق آلوده را پاکسازی زیستی می نامند. به عبارت دیگر پاکسازی زیستی، استفاده از میکروارگانیزم های زنده برای تجزیه مواد آلاینده  است.

این روش شامل ایجاد یک محیط مصنوعی برای رشد میکروارگانیزم هایی است که باعث تجزیه آلاینده ها می شوند. اینکار با اضافه کردن مواد مغذی (Nutrients) و الکترون گیرنده ها (Electron acceptors) به محل وقوع آلودگی انجام می شود.  

             

مراحل مهم در طراحی پاکسازی زیستی عبارتند از:

مطالعات صحرایی

بازیافت محصولات جانبی

بررسی مکانیزم افزایش تجزیه زیستی توسط میکروب ها

طراحی سیستم

اجرای طرح

نگهداری

در ابتدا باید هیدروژئولوژی و وسعت محدوده آلودگی در منطقه به دقت مطالعه شود، پارامترهایی که باید تعین شوند عبارتند از:

میزان و جهت حرکت آب زیرزمینی

 عمق تا سطح آب زیرزمینی و عمق تا منطقه آلوده

 آبدهی ویژه آبخوان

ناهمگنی های موجود در خاک

ارتباط هیدرولیکی بین آبخوان های موجود

 مناطق تغذیه و تخلیه

نوسانات فصلی آب زیرزمینی

بازیافت محصولات جانبی

بعد از بررسی های صحرایی، باید سیستمی برای بازیابی محصولات جانبی در نظر گرفته شود. برای مثال از پمپ هایی استفاده کرد که آب و هیدروکربن ها را از هم جدا می کنند. در این حالت ممکن است دو سری چاه لازم باشد که باعث افزایش گرادیان هیدرولیکی شده و هیدروکربن های تجمع یافته در محل چاه ها را استخراج می کنند.

بررسی مکانیزم تجزیه زیستی توسط میکروارگانیزم ها

قبل از طراحی سیستم پاکسازی زیستی باید پتانسیل تجزیه پذیری آلاینده های موجود در محل بررسی شود. اولاً باید میکروارگانیزم های مناسب (با توجه به نوع آلودگی) موجود باشند. ثانیاً عکس العمل این میکروارگانیزم ها در برابر گزینه های موجود برای پاکسازی زیستی باید بررسی شود. همچنین نوع مواد مغذی برای رشد میکروارگانیزم ها باید تعین شود. این مطالعات معمولاً در آزمایشگاه های ویژه انجام می شوند . 

                               

ویژگیهای شیمیایی منطقه آلوده نیز نوع و مقدار مواد مغذی لازم را تحت تاثیر قرار می دهد. برای مثال آهک ها و خاک های با محتوای مینرالی زیاد بر میزان مواد مغذی موجود تاثیر می گذارند زیرا این سنگ ها و خاک ها با فسفر موجود واکنش می دهند. رس ها و سیلت ها مواد مغذی را به خود جذب کرده و میزان مواد مغذی را کاهش می دهند.